SZEŚĆ UTWORÓW CHARAKTERYSTYCZNYCH OP.17 NA FORT. Z

Sześć utworów charakterystycznych op. 17 z.1

na fortepian

Władysław Żeleński

Zbiór fortepianowych miniatur Sześć utworów charakterystycznych op. 17 na fortepian miał Żeleński gotowy około 1871 roku, choć bardzo możliwe, że powstały już wcześniej, nawet w 1864 roku, na co wskazuje numer opusowy, nadawany w tym czasie przez kompozytora zgodnie z chronologicznym porządkiem powstawania utworów. Zbiór dedykowany jest Auguście Auspitz-Kolar, pianistce, którą Żeleński mógł poznać w czasie jednej z podróży do Wiednia. Kompozytor opublikował utwory w 1872 roku w Wiedniu, w wydawnictwie Gottharda, w dwóch zeszytach pod wspólnym tytułem Sechs Charakterstücke. Niniejsze wydanie przygotowane zostało na podstawie wiedeńskiego wydania Ludwiga Doblingera (nr kat. 1221).
Kompozycje Władysława Żeleńskiego: Preludium, Promenada, Taniec, zebrane w pierwszym zeszycie 6 utworów charakterystycznych op. 17 to dzieła niesłusznie zapomniane. Rozwinięta harmonika i ekspresyjna melodyka wraz z szerokim wachlarzem środków fakturalnych i technik kompozytorskich wykorzystanych w utworach stanowią niewątpliwy atut tego zbioru. Miniatury napisane dość „gęsto” mogą stanowić pewne wyzwanie, ale właściwe palcowanie niweluje wiele problemów wykonawczych.
Preludium, w którym głosy prowadzone są często w tercjach, sekstach czy oktawach, może być z powodzeniem grywane zarówno jako część recitalu dojrzałego pianisty, jak również w ramach ćwiczeń jako studium gry dwudźwiękowej, o wysokich walorach ekspresyjnych. Kulminacja Promenady, wyraźnie zarysowanej w formie ABA, osiągana jest stopniowo – przez rozwijanie początkowo niewinnego motywu i wręcz filigranowego planu partii prawej ręki sprawiającej wrażenie misternej konstrukcji.
Taniec jest najbardziej złożonym ze wszystkim trzech utworów. Kompozytor zestawia ze sobą dwa charaktery: w częściach skrajnych – walca utrzymanego w tonacji As-dur z figlarnym scherzando części środkowej w E-dur. Wirtuozowskie pochody triol w stylu chopinowskiego brillante przydają tańcu lekkości. Całość wieńczy koda będąca rekapitulacją wiodących motywów.