Henri Vieuxtemps
Romans na temat z opery "Halka" S. Moniuszki
na skrzypce i fortepian
Belgijski skrzypek, kompozytor i pedagog - był jednym z najwybitniejszych wirtuoz swojej epoki. Nie ustępował talentem Henrykowi Wieniawskiemu. Poczatkowo gry na skrzypcach uczył go ojciec (skrzypek amator), a następnie Charles Beriot w brukselskim konserwatorium. Jako cudowne dziecko, w wieku sześciu lat wykonał koncert Pierre'a Rodego. Koncertował w całej Europie, również w Polsce, kilkakrotnie odbył tournée po Stanach Zjednoczonych, wszędzie święcąc triumfy. Porywał błyskotliwą techniką, brawurą i elegancją gry. W latach 1846-1852 był nadwornym skrzypkiem cara Mikołaja. Wychowankiem Vieuxtempsa pedagoga był inny słwany belgijski skrzypek Eugène Ysaÿe. Vieuxtemps należy do ósemki skrzypków, którym Paganini przed śmiercią podarował skrzypce Stradivariego z własnej kolekcji.
Analizując oraz wartościując jego sposób komponowania, trudno oprzeć się wrażeniu pewnego podobieństwa do stylu Paganiniego, który Vieuxtemps rozwinął i wzbogacił o nowe zwroty i formuły techniczno-brzmieniowe oraz o prawdziwie natchnioną melodykę. Henri Vieuxtemps był kompozytorem niezwykle płodnym, skomponował siedem koncertów skrzypcowych, etiudy koncertowe, dwie sonaty altówkowe, kilkanaście kompozycji kameralnych, jednak największą część jego dorobku stanowią utwory na skrzypce z fortepianem. (Legenda głosi, ze jeden z nich – dwuczęściowa „Ballada i polonez” – w rzeczywistości jest kompozycją Henryka Wieniawskiego, którą nasz rodak przegrał z belgijskim wirtuozem… w karty.)
Ulubioną formą muzyczną Viextempsa były modne w owym czasie fantazje na tematy ze znanych oper. Zachowało się ich sporo. Prezentowany „Romans” na skrzypce z fortepianem oparty jest na temacie z naszej narodowej opery „Halka” Stanisława Moniuszki (kanwą kompozycji jest słynna aria Jontka „Szumią Jodły na gór szczycie). Niniejszą edycję oparłem na wydaniu z 1952 roku, w redakcji Zdzisława Jahnkego.
Utwór daje grającemu możliwość pokazania pięknego tonu, wykazania się biegłością tak lewej, jak i prawej ręki, stanowi świetną szkołę gry „rubato”. Przeznaczony jest dla uczniów pierwszych klas szkoły muzycznej II stopnia oraz ambitnych i odpowiednio uzdolnionych uczniów ostatnich klas szkoły I stopnia.
Jestem pewny, że młodzi skrzypkowie chętnie włączą tę efektowną kompozycję do swojego stałego repertuaru, przy okazji przyczyniając się do uświetnienia Roku Moniuszkwskiego, ogłoszeno w 2019 roku. [Antoni Cofalik]
